57. Đặc điểm dịch tễ của một số tác nhân gây bệnh do ve truyền tại miền Bắc Việt Nam, năm 2022 - 2024
Nội dung chính của bài viết
Tóm tắt
Các bệnh do ve truyền ngày càng trở lên phổ biến và ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng trên toàn thế giới. Nghiên cứu nhằm xác định tỉ lệ nhiễm của Anaplasma spp., Babesia spp. và Theileria spp. trên ve ở miền Bắc Việt Nam. Tổng số 2457 mẫu ve được phân tích và xác định các tác nhân gây bệnh do ve truyền bằng kỹ thuật Nested PCR. Kết quả cho thấy có sự khác biệt về tỉ lệ nhiễm giữa các tỉnh và mùa, tỉ lệ nhiễm chung của Anaplasma spp. là 7,77%, Babesia spp. là 3,58% và Theileria spp. là 5,13%, trong đó Anaplasma và Babesia có tỉ lệ cao nhất ở Hà Nội (10,4% và 4,73%), Theileria cao nhất ở Thái Nguyên (6,46%). Mùa hè có tỉ lệ nhiễm cao nhất ở cả ba loài Anaplasma, Babesia và Theileria lần lượt là 14,67%, 5,79% và 8,3%. Tỉ lệ lưu hành thấp nhất vào mùa đông, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,01). R. microplus và R. sanguineus là các vector truyền bệnh chủ yếu ở miền Bắc Việt Nam.
Chi tiết bài viết
Từ khóa
Anaplasma spp., Babesia spp. và Theileria spp., ve
Tài liệu tham khảo
1. Kumar A, J O’Bryan and PJ Krause. The Global Emergence of Human Babesiosis. Pathogens, 2021. 10(11). DOI: 10.3390/pathogens10111447.
2. Karshima SN, MI Ahmed, CA Kogi, et al. Anaplasma phagocytophilum infection rates in questing and host-attached ticks: a global systematic review and meta-analysis. Acta Trop, 2022. 228: p. 106299. DOI: 10.1016/j.actatropica.2021.106299.
3. Mans BJ, R Pienaar and AA Latif. A review of Theileria diagnostics and epidemiology. Int J Parasitol Parasites Wildl, 2015. 4(1): p. 104-18. DOI: 10.1016/j.ijppaw.2014.12.006.
4. Jongejan F and G Uilenberg. The global importance of ticks. Parasitology, 2004. 129 Suppl: p. S3-14. DOI: 10.1017/s0031182004005967.
5. Bakken JS and JS Dumler. Human granulocytic anaplasmosis. Infect Dis Clin North Am, 2015. 29(2): p. 341-55. DOI: 10.1016/j.idc.2015.02.007.
6. Hornok S, R Farkas, NN Duong, et al. A morpho-phylogenetic update on ixodid ticks infesting cattle and buffalos in Vietnam, with three new species to the fauna and a checklist of all species indigenous to the country. Parasit Vectors, 2024. 17(1): p. 319. DOI: 10.1186/s13071-024-06384-5.
7. Nguyen VL, V Colella, R Iatta, et al. Ticks and associated pathogens from dogs in northern Vietnam. Parasitol Res, 2019. 118(1): p. 139-142. DOI: 10.1007/s00436-018-6138-6.
8. Daniel WW and CL Cross. Biostatistics: a foundation for analysis in the health sciences. 2018: John Wiley & Sons.
9. Khukhuu A, DT Lan, PT Long, et al. Molecular epidemiological survey of Theileria orientalis in Thua Thien Hue Province, Vietnam. J Vet Med Sci, 2011. 73(5): p. 701-5.
10. Huynh LN, AZ Diarra, QL Pham, et al. Morphological, molecular and MALDI-TOF MS identification of ticks and tick-associated pathogens in Vietnam. PLoS Negl Trop Dis, 2021. 15(9): p. e0009813. DOI: 10.1371/journal.pntd.0009813.
11. Phan Trọng Cung, Đ.V.T.v.c. Bộ Ve Vét - Acarina. Động vật chí Việt Nam. 2001, Hà Nội: NXB Khoa học và Kỹ thuật. 405 trang.
12. Hosseini-Vasoukolaei N, MA Oshaghi, P. Shayan, et al. Anaplasma Infection in Ticks, Livestock and Human in Ghaemshahr, Mazandaran Province, Iran. J Arthropod Borne Dis, 2014. 8(2): p. 204-11. PMCID: PMC4478432.
13. Hamšíková Z, M Kazimírová, D Haruštiaková, et al. Babesia spp. in ticks and wildlife in different habitat types of Slovakia. Parasit Vectors, 2016. 9(1): p. 292. DOI: 10.1186/s13071-016-1560-z
14. Mohammadi SM, B Esmaeilnejad and G Jalilzadeh-Amin. Molecular detection, infection rate and vectors of Theileria lestoquardi in goats from West Azerbaijan province, Iran. Vet Res Forum, 2017. 8(2): p. 139-144. PMCID: PMC5524552
15. Schnittger L, AE Rodriguez, M Florin-Christensen, et al. Babesia: a world emerging. Infect Genet Evol, 2012. 12(8): p. 1788-809. DOI: 10.1016/j.meegid.2012.07.004
16. de la Fuente J, A Estrada-Pena, JM Venzal, et al. Overview: Ticks as vectors of pathogens that cause disease in humans and animals. Front Biosci, 2008. 13: p. 6938-46. DOI: 10.2741/3200
17. Estrada-Peña A, J de la Fuente and A. Cabezas-Cruz. Functional Redundancy and Ecological Innovation Shape the Circulation of Tick-Transmitted Pathogens. Front Cell Infect Microbiol, 2017. 7: p. 234. DOI: 10.3389/fcimb.2017.00234.
18. Medlock JM, KM Hansford, A Bormane, et al. Driving forces for changes in geographical distribution of Ixodes ricinus ticks in Europe. Parasit Vectors, 2013. 6: p. 1. DOI: 10.1186/1756-3305-6-1.
19. Stuen S, EG Granquist and C Silaghi. Anaplasma phagocytophilum-a widespread multi-host pathogen with highly adaptive strategies. Front Cell Infect Microbiol, 2013. 3: p. 31. DOI: 10.3389/fcimb.2013.00031.
20. Dantas-Torres F. Climate change, biodiversity, ticks and tick-borne diseases: The butterfly effect. Int J Parasitol Parasites Wildl, 2015. 4(3): p. 452-61. DOI: 10.1016/j.ijppaw.2015.07.001.
21. Zhang YK, XY Zhang and JZ Liu. Ticks (Acari: Ixodoidea) in China: Geographical distribution, host diversity, and specificity. Arch Insect Biochem Physiol, 2019. 102(3): p. e21544. DOI: 10.1002/arch.21544.
22. Gubbels JM, AP de Vos, M van der Weide, et al. Simultaneous detection of bovine Theileria and Babesia species by reverse line blot hybridization. J Clin Microbiol, 1999. 37(6): p. 1782-9. DOI: 10.1128/JCM.37.6.1782-1789.1999.
23. Parola P, CD. Paddock and D Raoult. Tick-borne rickettsioses around the world: emerging diseases challenging old concepts. Clin Microbiol Rev, 2005. 18(4): p. 719-56. DOI: 10.1128/CMR.18.4.719-756.2005.
2. Karshima SN, MI Ahmed, CA Kogi, et al. Anaplasma phagocytophilum infection rates in questing and host-attached ticks: a global systematic review and meta-analysis. Acta Trop, 2022. 228: p. 106299. DOI: 10.1016/j.actatropica.2021.106299.
3. Mans BJ, R Pienaar and AA Latif. A review of Theileria diagnostics and epidemiology. Int J Parasitol Parasites Wildl, 2015. 4(1): p. 104-18. DOI: 10.1016/j.ijppaw.2014.12.006.
4. Jongejan F and G Uilenberg. The global importance of ticks. Parasitology, 2004. 129 Suppl: p. S3-14. DOI: 10.1017/s0031182004005967.
5. Bakken JS and JS Dumler. Human granulocytic anaplasmosis. Infect Dis Clin North Am, 2015. 29(2): p. 341-55. DOI: 10.1016/j.idc.2015.02.007.
6. Hornok S, R Farkas, NN Duong, et al. A morpho-phylogenetic update on ixodid ticks infesting cattle and buffalos in Vietnam, with three new species to the fauna and a checklist of all species indigenous to the country. Parasit Vectors, 2024. 17(1): p. 319. DOI: 10.1186/s13071-024-06384-5.
7. Nguyen VL, V Colella, R Iatta, et al. Ticks and associated pathogens from dogs in northern Vietnam. Parasitol Res, 2019. 118(1): p. 139-142. DOI: 10.1007/s00436-018-6138-6.
8. Daniel WW and CL Cross. Biostatistics: a foundation for analysis in the health sciences. 2018: John Wiley & Sons.
9. Khukhuu A, DT Lan, PT Long, et al. Molecular epidemiological survey of Theileria orientalis in Thua Thien Hue Province, Vietnam. J Vet Med Sci, 2011. 73(5): p. 701-5.
10. Huynh LN, AZ Diarra, QL Pham, et al. Morphological, molecular and MALDI-TOF MS identification of ticks and tick-associated pathogens in Vietnam. PLoS Negl Trop Dis, 2021. 15(9): p. e0009813. DOI: 10.1371/journal.pntd.0009813.
11. Phan Trọng Cung, Đ.V.T.v.c. Bộ Ve Vét - Acarina. Động vật chí Việt Nam. 2001, Hà Nội: NXB Khoa học và Kỹ thuật. 405 trang.
12. Hosseini-Vasoukolaei N, MA Oshaghi, P. Shayan, et al. Anaplasma Infection in Ticks, Livestock and Human in Ghaemshahr, Mazandaran Province, Iran. J Arthropod Borne Dis, 2014. 8(2): p. 204-11. PMCID: PMC4478432.
13. Hamšíková Z, M Kazimírová, D Haruštiaková, et al. Babesia spp. in ticks and wildlife in different habitat types of Slovakia. Parasit Vectors, 2016. 9(1): p. 292. DOI: 10.1186/s13071-016-1560-z
14. Mohammadi SM, B Esmaeilnejad and G Jalilzadeh-Amin. Molecular detection, infection rate and vectors of Theileria lestoquardi in goats from West Azerbaijan province, Iran. Vet Res Forum, 2017. 8(2): p. 139-144. PMCID: PMC5524552
15. Schnittger L, AE Rodriguez, M Florin-Christensen, et al. Babesia: a world emerging. Infect Genet Evol, 2012. 12(8): p. 1788-809. DOI: 10.1016/j.meegid.2012.07.004
16. de la Fuente J, A Estrada-Pena, JM Venzal, et al. Overview: Ticks as vectors of pathogens that cause disease in humans and animals. Front Biosci, 2008. 13: p. 6938-46. DOI: 10.2741/3200
17. Estrada-Peña A, J de la Fuente and A. Cabezas-Cruz. Functional Redundancy and Ecological Innovation Shape the Circulation of Tick-Transmitted Pathogens. Front Cell Infect Microbiol, 2017. 7: p. 234. DOI: 10.3389/fcimb.2017.00234.
18. Medlock JM, KM Hansford, A Bormane, et al. Driving forces for changes in geographical distribution of Ixodes ricinus ticks in Europe. Parasit Vectors, 2013. 6: p. 1. DOI: 10.1186/1756-3305-6-1.
19. Stuen S, EG Granquist and C Silaghi. Anaplasma phagocytophilum-a widespread multi-host pathogen with highly adaptive strategies. Front Cell Infect Microbiol, 2013. 3: p. 31. DOI: 10.3389/fcimb.2013.00031.
20. Dantas-Torres F. Climate change, biodiversity, ticks and tick-borne diseases: The butterfly effect. Int J Parasitol Parasites Wildl, 2015. 4(3): p. 452-61. DOI: 10.1016/j.ijppaw.2015.07.001.
21. Zhang YK, XY Zhang and JZ Liu. Ticks (Acari: Ixodoidea) in China: Geographical distribution, host diversity, and specificity. Arch Insect Biochem Physiol, 2019. 102(3): p. e21544. DOI: 10.1002/arch.21544.
22. Gubbels JM, AP de Vos, M van der Weide, et al. Simultaneous detection of bovine Theileria and Babesia species by reverse line blot hybridization. J Clin Microbiol, 1999. 37(6): p. 1782-9. DOI: 10.1128/JCM.37.6.1782-1789.1999.
23. Parola P, CD. Paddock and D Raoult. Tick-borne rickettsioses around the world: emerging diseases challenging old concepts. Clin Microbiol Rev, 2005. 18(4): p. 719-56. DOI: 10.1128/CMR.18.4.719-756.2005.